A. TÓM TẮT LÍ THUYẾT
I. THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN:
1. Thí nghiệm:
- Phân tích kết quả thí nghiệm của Menđen:
- Tỷ lệ của từng cặp tính trạng:
+ Vàng : Xanh ≈ 3 : 1 theo qui luật phân li của Menđen thì tính trạng trội là vàng chiếm 3/4, tính trạng lặn là xanh chiếm 1/4.
+ Xanh : Nhăn ≈ 3 : 1 thì tính trạng trội là trơn chiếm 3/4, tính trạng lặn là nhăn chiếm 1/4.
- Nhận xét: Tỉ lệ các kiểu hình ở F2 chính bằng tích tỉ lệ của từng tính trạng hợp thành nó.
+ Hạt vàng, trơn = 3/4 vàng × 3/4 trơn = 9/16
+ Hạt vàng, nhăn = 3/4 vàng × 1/4 nhăn = 3/16
+ Hạt xanh, trơn = 1/4 xanh × 3/4 trơn = 3/16
+ Hạt xanh, nhăn = 1/4 xanh × 1/4 nhăn = 1/16
- Tỷ lệ phân li kiểu hình ở F2 = 9 : 3 : 3 : 1 = (3 : 1) (3 : 1) (tỷ lệ phân li của từng cặp tính trạng).
→ Các tính trạng màu sắc và hình dạng quả phân li độc lập với nhau.
2. Kết luận:
“Khi lai cặp bố mẹ khác nhau về hai cặp tính trạng thuần chủng tương phản di truyền độc lập với nhau, thì F2 có tỉ lệ mỗi kiểu hình bằng tích tỉ lệ của các tính trạng hợp thành nó”.
II. BIẾN DỊ TỔ HỢP:
- Nhận xét: Quan sát thí nghiệm ta nhận thấy:
+ Ở F2, ngoài các các kiểu hình giống bố mẹ ở P là vàng, trơn và xanh, nhăn.
+ Xuất hiện thêm các kiểu hình khác bố mẹ ở P là xanh, trơn và vàng nhăn được gọi là biến dị tổ hợp.
- Biến dị tổ hợp: chính sự phân li độc lập của các cặp tính trạng của P đã làm xuất hiện các kiểu hình khác P, kiểu hình này được gọi là biến dị tổ hợp.
- Ý nghĩa: làm phong phú di truyền ở những loài sinh vật có hình thức sinh sản hữu tính (giao phối).
B. CÂU HỎI THẢO LUẬN
Câu hỏi trang 14: Quan sát hình 4 và điền nội dung phù hợp vào bảng 4 “Bảng phân tích kết quả thí nghiệm của Menđen”.
Trả lời:
Câu hỏi trang 15: Hãy điền cụm từ hợp lí vào chỗ trống trong câu sau đây:
Khi lai cặp bố mẹ khác nhau về hai cặp tính trạng thuần chủng tương phản di truyền độc lập với nhau thì F2 có tỉ lệ mỗi kiểu hình bằng (1) của các tính trạng hợp thành nó.
Trả lời:
(1) tích tỉ lệ
C. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
Bài 1 (trang 16 sgk Sinh học 9): Căn cứ vào đâu mà Menđen lại cho rằng các tính trạng màu sắc và hình dạng hạt đậu trong thí nghiệm của mình di truyền độc lập với nhau?
Lời giải:
- Tính trạng màu sắc và hình dạng hạt đậu trong thí nghiệm của Menđen di truyền độc lập với nhau (không phụ thuộc vào nhau) vì tỉ lệ mỗi kiểu hình ở F2 bằng tích tỉ lệ của các tính trạng hợp thành nó (tỉ lệ của các tính trạng có mối tương quan với tỉ lệ các kiểu hình ở F2).
- Ví dụ:
+ Hạt vàng, trơn = 3/4 vàng × 3/4 trơn = 9/16
+ Hạt xanh, nhăn = 1/4 xanh × 1/4 nhăn = 1/16
Bài 2 (trang 16 sgk Sinh học 9): Biến dị tổ hợp là gì? Nó được xuất hiện ở hình thức sinh sản nào?
Lời giải:
- Sự phân li độc lập của các cặp tính trạng đã đưa đến sự tổ hợp lại các tính trạng của P, làm xuất hiện các kiểu hình khác P, kiểu hình này gọi là biến dị tổ hợp.
- Biến dị tổ hợp được xuất hiện trong các hình thức sinh sản hữu tính (giao phối).
Bài 3 (trang 16 sgk Sinh học 9): Thực chất của sự di truyền độc lập các tính trạng là nhất thiết F2 phải có:
a) Tỉ lệ phân li của mỗi cặp tính trạng là 3 trội : 1 lặn.
b) Tỉ lệ của mỗi kiểu hình bằng tích tỉ lệ của các tính trạng hợp thành nó.
c) 4 kiểu hình khác nhau.
d) Các biến dị tổ hợp.
Hãy chọn câu trả lời đúng.
Lời giải:
Đáp án: b
